ដោយ ខែ សុណង
ព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្ដែតប្រទីប និងសំពះព្រះខែ អកអំបុក
គឺជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីរបស់ជាតិខ្មែរ
ត្រូវបានគេប្រារព្ធធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំតាំងពីបុរាណកាល
ហើយនឹងបានបន្តរហូតដល់សព្វថ្ងៃ។
សកម្មភាពអ្នកលក់
និងអ្នកទិញគ្រឿងសក្ការបូជា សំពះព្រះខែ និងអកអំបុក នៅផ្សារដើមគ
រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៨ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២។
តាមការគ្រោងទុក នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ ពិធីនេះគឺគេត្រូវប្រារព្ធឡើងរយៈពេលបីថ្ងៃ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី១៤កើត ថ្ងៃកោរ ខែកត្តិក រហូតដល់ថ្ងៃ១រោច ខែកត្តិក ឆ្នាំរោង ចត្វាស័ក ពុទ្ធសករាជ ២៥៥៦ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៧ ទី២៨ និងថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២។
ប៉ុន្តែកម្មវិធីនេះ នឹងត្រូវខកខានទៅវិញដោយហេតុផលតែមួយគត់ គឺពលរដ្ឋកម្ពុជា ត្រូវកាន់ទុក្ខអតីតព្រះមហាក្សត្រ ដែលព្រះអង្គទើបយាងចូលទិវង្គតនាពេលកន្លងទៅ។
បើទោះបីជារាជរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសលុបចោលនូវព្រះរាជពិធីបុណ្យ អុំទូក និងបណ្ដែតប្រទីប ក្នុងឆ្នាំ២០១២ នេះក៏ដោយ ពិធីនេះមិនត្រូវបានគេបំភ្លេចចោលទាំងស្រុងនោះទេ។ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា នៅតែសស្រាក់សស្រាំរៀបចំពិធីសែនព្រេន សំពះព្រះខែ អកអំបុក ដូចធម្មតាជាដដែល។
តាំងពីព្រឹកព្រលឹមនៅថ្ងៃទី២ នៃព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្ដែតប្រទីប និងសំពះព្រះខែ អកអំបុក ដែលចំថ្ងៃទី១៥កើត ពេញបូណ៌មី ខែកត្តិក ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាពិសេសស្ត្រី បាននាំគ្នាមូលមីររូតរះទៅផ្សារ ដើម្បីទិញគ្រឿងសក្ការបូជា ដូចជា អំបុក ដូង ចេក ទៀន ធូប ផ្កាភ្ញី ជាដើម។
ស្ត្រីវ័យកណ្ដាលមួយរូប ដែលកំពុងឈរទិញចេកនៅផ្សារដើមគ កញ្ញា លន់ មណ្ឌល មានស្រុកកំណើតនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បានថ្លែងថា នាងមានទឹកចិត្តជ្រះថ្លានៅថ្ងៃឈប់សម្រាកនៃព្រះរាជពិធីបុណ្យ អុំទូកនេះ ដោយនាងមកទិញគ្រឿងសក្ការបូជាសំពះព្រះខែ និងអកអំបុកដូចឆ្នាំមុនៗដែរ៖ «ថ្ងៃហ្នឹង ខ្ញុំទិញចេក ព្រោះអីថ្ងៃពេញបូណ៌ ប៉ះថ្ងៃដែលប្រពៃណីខ្មែរយើងអកអំបុកណា ដូច្នេះហើយ យើងទិញយកទៅវត្ត ឬក៏ដាក់សែននៅផ្ទះ។ ខ្ញុំយល់ថា ដោយសារប្រទេសយើងជួបនឹងវិបត្តិ ដោយសារសម្ដេចតាសុគតណា ដូច្នេះហើយទោះបីជាអត់មានក៏អត់មានបញ្ហាអ្វីដែរ បើថាចាំមានទៅលេងនៅបុណ្យអុំទូកទៅ បើពេលអត់មានអីចឹង យើងអាចដើរកម្សាន្តទៅកន្លែងណាផ្សេងជាគ្រួសារ ឬជាលក្ខណៈទៅជាមួយមិត្តភ័ក្ដិអីចឹង»។
ចំណែកពលរដ្ឋរស់នៅរាជធានីភ្នំពេញម្នាក់ទៀត គឺអ្នកស្រី សុថាវរី ដែលនៅនឹងដៃមានកាន់ផ្កា និងផ្លែឈើផងនោះ បានឲ្យដឹងថា គាត់មិនយល់ទាស់នោះទេចំពោះការមិនមានកម្មវិធីប្រណាំងទូក និងលយប្រទីបនោះ។ អ្នកស្រីបន្តថា គាត់ និងអ្នកជិតខាង នៅតែរំលឹកពិធីសែនព្រះខែ និងអកអំបុកជាធម្មតា និងចូលរួមរំលែកទុក្ខដ៏ក្រៀមក្រំចំពោះការចូលទិវង្គតរបស់ព្រះវ រាជបិតាជាតិខ្មែរ៖ «ទាំងពីរហ្នឹង ប្អូនទាំងអកអំបុក ទាំងសែនសំពះព្រះខែ ហើយចំថ្ងៃសីលទៀតណា ដល់ពេលអត់មានពិធីបុណ្យអ៊ីចឹង វាល្អម្យ៉ាងដែរ»។
ទាក់ទងទៅនឹងការមិនប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្ដែតប្រទីប និងសំពះព្រះខែ អកអំបុក ឆ្នាំ២០១២ នេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រកាសជាសាធារណៈជាច្រើនលើកថា កម្ពុជា ជាប់រវល់ត្រៀមរៀបចំព្រះរាជពិធីបុណ្យបូជាព្រះបរមសព អតីតព្រះមហាក្សត្រ។
នៅក្នុងពិធីសម្ពោធបើកការដ្ឋានសាងសង់ស្ពានអាកាសទី៣ នៅសង្កាត់ទំនប់ទឹក ខណ្ឌចំការមន រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៦ វិច្ឆិកា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក គឺនៅមានពេលច្រើនដើម្បីប្រារព្ធពិធីនៅឆ្នាំជាបន្តបន្ទាប់បាន ប៉ុន្តែព្រះរាជពិធីបុណ្យបូជាព្រះបរមសព គឺមានតែម្ដងទេ។
ហេតុនេះ រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រៀមលក្ខណៈជាស្រេចក្នុងការរៀបចំការងារផ្សេងៗ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យការប្រារព្ធព្រះរាជពិធីបុណ្យបូជាព្រះបរមសព នាពេលខាងមុខ បានល្អប្រសើរ។ ម្យ៉ាងទៀត ការបិទមិនប្រារព្ធព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូកនេះ ជាការសម្ដែងការគោរពព្រះវិញ្ញាណក្ខន្ធអតីតព្រះមហាក្សត្រ ដែលព្រះអង្គទើបយាងចូលទិវង្គតនាពេលកន្លងទៅ៖ «សូមមេត្តា ប្រជាពលរដ្ឋ មេត្តាយោគយល់អំពីការអាក់ខានក្នុងការសប្បាយរីករាយនេះ។ យើងនៅមានពេលច្រើនទៀត តែអតីតព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេចឪ របស់យើងមានតែមួយអង្គគត់។ ឯយើងនៅសល់ច្រើនឆ្នាំទៀត ដើម្បីនឹងបុណ្យអុំទូកនោះ ហើយអុំទូកអុំពេលណាក៏បានដែរ»។
អតីតព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ បានសោយទិវង្គតនៅថ្ងៃទី១៥ តុលា ឆ្នាំ២០១២ នៅមន្ទីរពេទ្យទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន ដោយព្រះជរាពាធ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រះរាជមរណៈនៃអតីតព្រះមហាក្សត្រនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន អះអាងថា ក្នុងឱកាសនៃថ្ងៃឈប់សម្រាកចំនួន ៣ថ្ងៃ នៃការប្រារព្ធព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក ចាប់ពីថ្ងៃទី២៧ ដល់ថ្ងៃទី២៩ នោះ ត្រូវរៀបចំពិធីផ្សេងៗទាក់ទងនឹងព្រះបរមសពនៃអតីតព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ។ នៅល្ងាចថ្ងៃទី២៧ វិច្ឆិកា គេនឹងប្រារព្ធពិធីមួយចំនួនតាមបែបសាសនា លុះនៅថ្ងៃបន្ទាប់ ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ នរោត្តម សីហមុនី នឹងធ្វើពិធីថ្វាយព្រះគោរមងារព្រះបច្ឆាមរណនាមជាផ្លូវការ ថ្វាយព្រះបរមសពនៃអតីតព្រះមហាក្សត្រ ដែលមានងារថា ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ។
ទាក់ទងនឹងព្រះបរមសពនៃអតីតព្រះមហាក្សត្រនេះដែរ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានឲ្យដឹងថា ព្រះបរមសពនឹងត្រូវដង្ហែចេញព្រះបរមរាជវាំង នៅថ្ងៃទី១ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៣ ទៅតម្កល់នៅព្រះមេរុ ដែលទើបសាងសង់រួច មានទីតាំងនៅទល់មុខសារមន្ទីរជាតិ និងបន្ទាប់មកនៅថ្ងៃទី៤ ខែឆ្នាំដដែលនោះ នឹងប្រារព្ធព្រះរាជពិធីបូជា។
ការប្រារព្ធព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូកចុងក្រោយ មានហេតុការណ៍ដ៏អាក្រក់មួយបានកើតឡើង កាលពីរាត្រីថ្ងៃបង្ហើយនៃពិធីបុណ្យអុំទូក ថ្ងៃទី២២ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១០ បន្ទាប់ពីពិធីបណ្ដែតប្រទីប ពិធីបាញ់កាំជ្រួច នៅម៉ោងប្រហែល ៩យប់ ក្នុងពេលតែមួយសន្ទុះប៉ុណ្ណោះ សោកនាដកម្មលើស្ពានកោះពេជ្របានកើតឡើង ដោយសារមនុស្សផ្អើលជាន់គ្នាបណ្ដាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ ៣៥៣នាក់ និងរបួស ៣៩៣នាក់។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានខកខានប្រារព្ធព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូកនេះរយៈពេល ២ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា គឺកាលពីឆ្នាំ២០១១ ដោយសារខេត្តមួយចំនួននៃប្រទេសកម្ពុជា មានគ្រោះទឹកជំនន់ ហើយនៅឆ្នាំ២០១២ គឺពលរដ្ឋកម្ពុជា ត្រូវកាន់ទុក្ខចំពោះការចូលទិវង្គតអតីតព្រះមហាវីរក្សត្រ។
រីឯអ្នកលក់ដូរគ្រឿងសក្ការបូជា ដូចជា អំបុក ដូង ចេក ទៀន ធូប ផ្កាភ្ញី ខ្លះបានត្អូញត្អែរថា ការលក់ដូរហាក់មានភាពធ្លាក់ចុះជាងឆ្នាំមុនៗ៖ «អូ! អត់សូវដាច់ផងឆ្នាំហ្នឹង វាអត់មានមនុស្សច្រើនដូចរាល់ឆ្នាំទេ រាល់ឆ្នាំមានអុំទូកលក់ដាច់ណាស់ ឆ្នាំនេះស្ងាត់ណាស់។ អត់មានអុំទូក ប៉ុន្តែគេនៅទិញតែភាគតិច។ ថ្ងៃសីលក៏ត្រូវថ្ងៃសីល ហើយថ្ងៃអកអំបុកក៏អកអំបុក។ ដូចអត់សូវដាច់ប៉ុន្មានផង ស្ងាត់មនុស្សដែរ»។
ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូក អកអំបុក លយប្រទីប និងសំពះព្រះខែ ភាគច្រើនគេច្រើនតែធ្វើនៅរៀងរាល់រដូវទឹកសម្រក ក្នុងខែកត្តិក ឬខែវិច្ឆិកា ដែលជាខែមានព្រះចន្ទរះពេញវង់ល្អ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី១៤កើត ១៥កើត និងថ្ងៃ ១រោច។
ពិធីនេះ ត្រូវបានគេប្រារព្ធធ្វើនៅតាមដងទន្លេសាប និងខាងមុខព្រះបរមរាជវាំង រាជធានីភ្នំពេញ ដោយមានការចូលរួមពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រុសស្រី ចាស់ក្មេង មកពីទីជិតទីឆ្ងាយយ៉ាងកុះករណែនណាន់តាន់តាប់ ហើយពេលនោះក៏មានវត្តមានព្រះមហាក្សត្រ ព្រមទាំងមន្ត្រីថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់របស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក៏បានយាង និងអញ្ជើញទៅចូលរួមដែរ។
ប្រការដែលនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជា បាននាំគ្នាប្រារព្ធធ្វើពិធីបុណ្យអុំទូក លយប្រទីប អកអំបុក និងសំពះព្រះខែនោះ ក៏ដោយសារគេមានជំនឿទៅលើទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីជាតិ ដែលរំឭកនឹកទៅដល់ថ្ងៃដែលកងទ័ពជើងទឹកពីជំនាន់បុរាណ បានធ្វើសឹកសង្គ្រាមជាមួយបច្ចាមិត្ត ហើយទទួលបាននូវជ័យជម្នះ៕(rfa)
