(ពីឆ្វេង
) មេដឹកនាំជប៉ុន យូស៊ីហ៊ីកូ ណូដា អាមេរិក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ចិន វេន
ជាប៉ាវ និងកូរ៉េខាងត្បូង លោកលី ម្យុងបាក់។ រូបថត ម៉េងស្រ៊ុន
មិនដូចកាលពីខែកក្កដាទេ សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមជាសាធារណៈមួយត្រូវបានចេញ ដោយមានបញ្ហាខ្វែងគំនិតតិចតួច។ ប៉ុន្តែនៅខាងក្រៅវិញការសន្ទនាជាលក្ខណៈឯកជន និងការអត្ថាធិប្បាយជាសាធារណៈ គឺមានលក្ខណៈដូចគ្នា គឺថា ការបង្រួបបង្រួមអាស៊ាន ហាក់ដូចថារដ្ឋមិនមែនអាស៊ានបានទាញប្លុកនេះឲ្យ ធ្លាក់ទៅទិសដៅពីរពាក់ព័ន្ធនឹងរបៀបដោះស្រាយបញ្ហានៅសមុទ្រ ចិនខាងត្បូង។
បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ាជាន់ខ្ពស់ កាលពីម្សិលមិញ ដែលរួមមានបណ្តាប្រមុខរដ្ឋអាស៊ាន និងសមភាគីរបស់ពួកគេមកពីអាមេរិក ចិន ជប៉ុន អូស្រ្តាលី និងបណ្តាប្រទេសដទៃទៀត ក៏ក្រុមមន្រ្តីបានថ្លែងលាបពណ៌ផ្សេងៗគ្នា អំពីអ្វីដែលបានកើតឡើងក្នុងកិច្ចប្រជុំបិទទ្វារនោះ។
បើយោង តាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចេញដោយគណៈប្រតិភូនោះថា ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន Benigno Aquino បានថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំថា ៖ «ប្រវត្តិសាស្រ្តនាពេលថ្មីៗនៃ សមុទ្រចិនខាងត្បូងបានបង្ហាញឲ្យឃើញ និងបញ្ហាដែនកំណត់នៃតំបន់សមុទ្រទាំងនោះ កំពុងក្លាយជាលក្ខណៈបន្ទាន់ដ៏សំខាន់»។
នាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុន លោក យូស៊ីហ៊ីកូ ណូដា បានលើកឡើងអំពីក្តីបារម្ភរបស់លោកមួយថ្ងៃមុននោះ ខណៈដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ក៏សម្តែងក្តីបារម្ភដូចគ្នានោះដែរ ដោយថ្លែងថា ជម្លោះនៅសមុទ្រនោះបានបង្កឲ្យមានការគំរាមកំហែងសន្តិសុខ ដែលអាចលាតសន្ធឹងរហូតដល់ភាគីដែលមិនពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់។ នេះបើយោងតាមអ្នកចូលរួមកិច្ចប្រជុំ និងសេតវិមាន។
អនុទីប្រឹក្សា សន្តិសុខជាតិអាមេរិក លោក Ben Rhodes បានថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតខ្លីមួយនៅសេតវិមានថា៖ «យើងគិតថា ការពិភាក្សាទ្វេភាគីមិនមែនជាវិធីដោះស្រាយបញ្ហានៅសមុទ្រចិន ខាងត្បូងទេ។ យើងជឿថា បញ្ហាទាំងនេះ ត្រូវធ្វើឡើងដោយស្របទៅតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយពិភាក្សានៅក្នុងលក្ខណៈពហុភាគី»។
លោកបន្តថា៖ «សហរដ្ឋអាមេរិកមិនមែនជាភាគីទាមទារនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងទេ ប៉ុន្តែ យើងមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងនៅទីនោះដោយសារតួនាទីរបស់ ខ្លួននៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចសកល»។
ប៉ុន្តែ ខណៈដែលការខ្វែងគំនិតពាក់ព័ន្ធនឹងរបៀបដោះស្រាយជម្លោះនៅ សមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រហែលជាបានកើតមាននៅក្នុងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់ខ្ពស់យ៉ាងហោច ចំនួនបី ដែលប្រារព្ធធ្វើឡើងក្នុងរយៈពេលពីរថ្ងៃកន្លងទៅនេះ ភស្តុតាងបង្ហាញជាសាធារណៈអំពីភាពខ្វែងគំនិតនោះមានតិចតួច ប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងសំណៅ ចុងក្រោយនៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រធានសម្រាប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននិងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននិងជប៉ុន ប្រធានបទនេះត្រូវសរសេរឡើងដោយប្រើពាក្យមិនច្បាស់លាស់ ទាក់ទងនឹងសន្តិសុខតំបន់សមុទ្រ។ ពុំមានការលើកឡើងអំពីការខ្វែងគំនិតគ្នា ថាតើគួរដោះស្រាយជម្លោះដោយរបៀបណាឡើយ ហើយពុំមានការលើកឡើងអំពីបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងទេ។
ប៉ុន្តែ ក្នុងអំឡុងប៉ុន្មានថ្ងៃកន្លងមកនេះ ការប៉ះទង្គិច អំពីថាតើត្រូវដោះស្រាយបញ្ហានេះដោយរបៀបណា បានកើតមានឡើង។ ខណៈដែលហ្វីលីពីនបានបង្ហាញការមិនយល់ស្របរបស់ខ្លួនយ៉ាង ខ្លាំង ប្រទេសដទៃទៀតបានសង្កត់ធ្ងន់លើចំណុចរបស់ពួកគេ។ បន្ទាប់ពីកម្ពុជាបានប្រកាសថា មានការព្រមព្រៀងរវាងអាស៊ាន ដោយមិនធ្វើអន្តរជាតូបនីយកម្មជម្លោះតំបន់សមុទ្រ ហ្វីលីពីនបានបដិសេធការប្រកាសនេះ ដោយគូសបញ្ជាក់ប្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយម្តងហើយម្តងទៀតថា ពុំមានមតិស្របគ្នាជាឯកច្ឆន្ទនោះឡើយ។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ សិង្ហបុរី បានទទួលស្គាល់ថា សិង្ហបុរីក៏បានយល់ឃើញផងដែរថា ការអះអាងរបស់កម្ពុជា អំពីការឯកភាព អាស៊ានមានលក្ខណៈខ្វះខាត ដោយអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសបានថ្លែងថា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី Lee Hsien Loong បានលើកឡើងអំពីបញ្ហានេះ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួង ការបរទេសសិង្ហបុរី បានឲ្យដឹងតាមអ៊ីមែលថា ៖ «សេចក្តីព្រាងនៃសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំ កំពូលលើកទី ២១ មានភាពមិនត្រឹមត្រូវមួយចំនួនដែលត្រូវកែតម្រូវ ជាពិសេស នៅពេលស្រង់សម្តីមេដឹកនាំរបស់យើងខុស ទាក់ទងនឹងការពិភាក្សាអំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ហ្វីលីពីនបានពន្យល់ពីគោលជំហររបស់ខ្លួនប្រាប់ប្រធាន ហើយប៊្រុយណេ ឥណ្ឌូនេស៊ី និងវៀតណាម ក៏បានពន្យល់ផងដែរ។ យើងក៏បានធ្វើដូចគ្នានេះដែរ»។
អ្នកនាំពាក្យដដែលនេះបន្ថែមក្រោយមកទៀតថា ពួកគេយល់ថា សំណៅចុងក្រោយបង្ហាញពីភាពត្រឹមត្រូវ។
អ៊ីមែល បានបន្តថា ៖ «ក្នុងអំឡុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានចង្អៀត មេដឹកនាំអាស៊ានបានព្រមព្រៀងថា ក្រមប្រតិបតិ្តនៅសមុទ្រខាងត្បូង តាមនិយមន័យ គួរតែចរចារវាងអាស៊ាននិងចិន។ ប៉ុន្តែ នេះមិនមានន័យថា ប្រទេសដទៃទៀតគ្មានផលប្រយោជន៍លើបញ្ហានេះនោះទេ»។
ប៉ុន្តែ បើទោះជាមានការខ្វែងគំនិតគ្នាយ៉ាងច្បាស់ក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែប្រទេសទាំងអស់ហាក់ដូចជាចង់ចៀសវាងកុំឲ្យកើតមាន កំហុស ដូចកិច្ចប្រជុំកំពូលកាលពីខែកក្កដា ដែលអាស៊ានបានខកខានចេញសេចក្តីប្រកាសរួមជាលើកទី១ ក្នុងប្រវតិ្តសាស្រ្ត ៤៥ ឆ្នាំរបស់ខ្លួន។
សូម្បីតែ ចិន ដែលទទួលរងការរិះគន់កាលពីខែកក្កដាថា បានដាក់សម្ពាធខ្លាំងមកលើកម្ពជា ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់ខ្លួនឲ្យកប់ចោលជម្លោះ តំបន់សមុទ្រនេះ ក៏បានគូសបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបើកចំហចំពោះកិច្ចពិភាក្សាបញ្ហាដោយ«ស្មោះត្រង់»។
លោក ស្រី Fu Ying អនុរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិន បានថ្លែងថា ៖ «ចិនប្រកាន់ខ្ជាប់គោលនយោបាយអ្នកជិតខាងល្អ ... ហើយយើងប្តេជ្ញារក្សាសន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ យើងមិនស្របនឹងការធ្វើអន្តរជាតូបនីយកម្មបញ្ហានេះទេ ហើយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី វេន ជាប៉ាវ ក៏បានលើកឡើងក្នុងកិច្ចប្រជុំជាមួយនឹងមេដឹកនាំអាស៊ានថា លោកមានកិច្ចពិភាក្សាស្មោះត្រង់ និងមានផ្លែផ្កាជាមួយនឹងប្រទេសអាស៊ាន»។
កាលពីខែមេសា ការថ្លែងបិទកិច្ចប្រជុំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានរួមបញ្ចូលនូវការរិះគន់ខ្លាំងៗទៅលើអ្នកវិភាគនយោបាយ និងក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។
ប៉ុន្តែកាលពីម្សិលមិញលោក មិនបានថ្លែងដោយមិនបានគ្រោងទុកដូចកាល ពីពេលមុនទេ លោកបានអានសុន្ទរកថារៀបចំទុកមួយ ដោយលោកលើកឡើងអំពីចំណុចសំខាន់នៃកិច្ចប្រជុំនីមួយៗ។
បន្ទាប់ ពីថ្លែងតិចជា ៣០នាទី លោកបន្ទាប់មកបានប្រកាសថា លោកនឹងមិនអាចទទួលយកសំណួរណានោះទេដោយលោកលើកឡើងថា អស់កម្លាំងមានភាពនឿយហត់។
លោកបានថ្លែងបន្តថា ៖ «ខ្ញុំមិនភ័យខ្លាច ចំពោះការឆ្លើយតបគ្រប់ប្រភេទសំណួរទាំងអស់។ ខ្ញុំអាចនិយាយរហូតដល់ ៥ ម៉ោងដោយមិនឈប់»។ ប៉ុន្តែលោកបន្តទៀតថា ៖ «ខ្ញុំមានការនឿយហត់អស់កម្លាំង និងមានទុក្ខចំពោះការយាងចូលទិវង្គតរបស់សម្តេចឪ នរោត្តម សីហនុ។ ខ្ញុំមិនអាចគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ខ្លួនឯងពីការបង្ហូរទឹកភ្នែកទេ »។
មន្រ្តីក្រសួងការបរទេសមិនអាចទាក់ទងសុំការធ្វើអត្ថាធិប្បាយបានទេកាលពីម្សិលមិញ៕ PS/TK
