អ្នក
ភូមិក្នុងស្រុកបទុមសាគរ
ដែលមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនចិនជួបពិគ្រោះយោបល់ជាមួយ
អង្គការសង្គមស៊ីវិល
រិះរកវិធីការពារដីធ្លីតាមផ្លូវច្បាប់កាលពីខែមិថុនា។ រូបថត
ហេង ជីវ័ន
ជូនលោកការីនិពន្ធភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍
ខ្ញុំបាន អានអត្ថបទរបស់លោកតុង សុប្រាជ្ញ ចុះផ្សាយ ក្នុងកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ កាលពីថ្ងៃចន្ទលើប្រធានបទស្តីពី របៀបធ្វើការងារ ការយកចិត្តទុកដាក់ និងការទទួលខុសត្រូវ របស់អាជ្ញាធររដ្ឋបាលរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន។ សំណេររបស់លោកតុង សុប្រាជ្ញ ពិតជាបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីតថភាពរបស់ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាល បច្ចុប្បន្ន។
តាមការសង្កេតឃើញរបស់ខ្ញុំ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសព្វថ្ងៃ គឺជារដ្ឋបាលរបស់បក្ស គឺហាក់ដូចជាមិនមែនជារបស់រដ្ឋ (យើងមិននិយាយពីអាជ្ញាធរក្រុមប្រឹក្សា) ទេ។
មុននេះលោកនាយក រដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានគំរាមថានឹងមិនដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លី ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ប្រសិនបើមានគណបក្សប្រឆាំង និង NGOs ចូលរួម។
តទៅ នេះ ខ្ញុំសូមសម្ដែងនូវទស្សនៈ និងចំណាប់អារម្មណ៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំ ដែលជាអ្នកធ្វើការនៅក្នុងអង្គការសង្គមស៊ីវិលអស់រយៈពេលជា ច្រើនឆ្នាំមកហើយ៖
តើមានមូលហេតុអ្វី ដែលធ្វើឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ហាមប្រាមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សនយោបាយប្រឆាំង ចូលរួម និងពាក់ព័ន្ធក្នុងរឿងជម្លោះដីធ្លី ?
១-តើមានមូលហេតុអ្វីដែលនាំឲ្យមានជម្លោះដីធ្លីកើតឡើង?
រដ្ឋាភិបាល ពុំមានវិធានការគ្រប់គ្រងដីធ្លី ឲ្យបានច្បាស់លាស់ រដ្ឋាភិបាលពុំបានធ្វើការកំណត់ប្រភេទ និងបោះបង្គោលព្រំដីឲ្យបានច្បាស់លាស់ ដូចជាដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ និងដីឯកជនរបស់រដ្ឋ។ ដំណើរការចុះបញ្ជីដីធ្លីមានភាពយឺតយ៉ាវ ប្រជាពលរដ្ឋ គ្មានលទ្ធភាព ក្នុងការចុះបញ្ជីដីធ្លី ដោយសារចំណាយថ្លៃរត់ការអស់ច្រើនពេក។ ប្រជាពលរដ្ឋ ខ្វះខាតដីសម្រាប់តាំងលំនៅដ្ឋាន ដីធ្វើចម្ការ និងដីសម្រាប់ធ្វើស្រែ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្លះ គ្មានប្រាក់ចំណូល បានលក់ដីធ្លីរបស់ខ្លួន ដើម្បីសងបំណុលគេឬក៏យកទៅព្យាបាលជំងឺ រត់ការផ្សេងៗ រួចទៅចាប់យកដីថ្មី។ នីតិវិធីដោះស្រាយវិវាទដី ធ្លី ប្រើរយៈពេលយូរ អាជ្ញាធរសមត្ថកិច្ចគ្មានឆន្ទៈ គ្មានសមត្ថភាពចំណេះដឹងផ្លូវច្បាប់ និងនីតិវិធី ក្នុងការដោះស្រាយ។ ម្យ៉ាងទៀត ពួកគេធ្លាប់ការពារអ្នកមានប្រាក់ ក្រុមហ៊ុន ឧកញ៉ា និងអ្នកមានអំណាច។
ករណីខ្លះ អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមានមេភូមិ មេឃុំ អាជ្ញាធរស្រុក បានឃុបឃិតគ្នា លួចធ្វើប្លង់ដីឲ្យអ្នកមាន។ មានការរើសអើងប្រជាពលរដ្ឋណាដែលមិនមែនជាសមាជិកបក្សរបស់ខ្លួន។ រាជរដ្ឋាភិបាលចេញ ស.ជ.ណ ឬកិច្ចសន្យាផ្តល់ដីសម្បទានឲ្យក្រុមហ៊ុន ឬឧកញ៉ា ដោយពុំមានសិក្សាពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គម។ ពោលគឺយក ស.ជ.ណ និងកិច្ចសន្យាទៅបណ្តេញអ្នកម្ចាស់ដី ដោយប្រើគ្រឿងចក្រឈូសឆាយផលដំណាំអ្នកស្រុកដូចជាករណីប្រជាពល រដ្ឋចំនួន ២២០ គ្រួសារ នៅភូមិជី ខ ភូមិត្រពាំងកណ្តោល ភូមិឈូក ឃុំ ជីខលើ ស្រុក ស្រែអំបិល ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ១៣ គ្រួសារ នៅភូមិធ្នង់ ឃុំ កណ្តោល ស្រុកបទុមសាគរ និងប្រជាពលរដ្ឋចំនួន១១៤៣គ្រួសារ នៅឃុំថ្មស ឃុំ តានូន ស្រុកបទុមសាគរ និង ឃុំភ្ញីមាស ឃុំ កោះស្តេច ឃុំព្រែកខ្សាច់ ស្រុក គិរីសាគរ ខេត្តកោះកុងជាដើម។
២-មូលហេតុដែលធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំង ឬអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលចូលពាក់ព័ន្ធក្នុងបញ្ហាជម្លោះដីធ្លីៈ
ពេល កើតមានការរំលោភ ការបំពាន ឬការរឹបអូសដីធ្លីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ អ្នកភូមិតែងតែប្រមូលផ្តុំគ្នាតវ៉ា រារាំងគ្រឿងចក្ររបស់ជនប្រព្រឹត្តនៅនឹងកន្លែងដីទំនាស់ បន្ទាប់មកពួកគេក៏ដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច ស្នើសុំការជួយអន្តរាគមន៍ បញ្ឈប់សកម្មភាព ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ ដូចជា មេឃុំ អភិបាលស្រុក គណៈកម្មការសុរិយោដីសាលាខេត្ត និងអយ្យការអមសាលាដំបូងខេត្ត។ ពេលនោះគណបក្សប្រឆាំងបានចូលខ្លួនទៅដើម្បីក្តាប់បញ្ហានិងរក វិធីសាស្រ្តស្វែងរកដំណោះស្រាយដើមី្បការពារផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់ របស់ប្រជាពលរដ្ឋកុំឲ្យបាត់បង់។
ក្រោយពីពលរដ្ឋដាក់ពាក្យ បណ្តឹងទៅស្ថាប័នរដ្ឋពាក់ព័ន្ធរួច ហើយគ្មានដំណោះស្រាយ ទើបពួកគេចាប់ផ្តើម ស្វះស្វែងរកការជួយអន្តរាគមន៍ពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលនៅជិត។ បន្ទាប់មកទើបអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ចាប់ផ្តើមចុះទៅស៊ើបអង្កេត សិក្សាស្រាវជ្រាវ ដើមី្បស្វែងរកនីត្យានុកូលភាព Legal និង អង្គហេតុពិតនៃជម្លោះដីធ្លីនោះ។ បន្ទាប់មកទៀតអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ធ្វើរបាយការណ៍ ដាក់ជូនទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដើម្បីអន្តរាគមន៍រកដំណោះស្រាយការពារផល ប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់ជនរងគ្រោះ។ ឆ្លៀតក្នុងឱកាសនោះ ប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងរកឃើញនូវកំហុសរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលមិនបានការពារផលប្រយោជន៍ស្របច្បាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ពួកគេក៏បញ្ចុះបញ្ចូលជនរងគ្រោះ រួចវាយបកទៅរដ្ឋាភិបាលឬស្ថាប័នដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការដោះស្រាយ ជម្លោះនោះ។
នៅពេលដែលអាជ្ញាធរ ឬស្ថាប័នដែលត្រូវដោះស្រាយ នៅតែព្រងើយកន្តើយមិនព្រមដោះស្រាយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះទៀត នោះ ជនរងគ្រោះ ចាប់ផ្តើមងាកទៅគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងវិញ។ ជាក់ស្តែងជាទឡ្ហីករណ៍ ពេលបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់កាលពីថ្ងៃទី ៣ ខែមិថុនាកន្លងមក ឃុំដែលមានបញ្ហាជម្លោះដីធ្លីខ្លាំងក្លានិងក្តៅគគុក គេសង្កេតឃើញ គណបក្សប្រឆាំង បានទទួលអាសនៈ ១ កន្លែងដែរ ដូចជាឃុំ តានូន ស្រុក បទុមសាគរពីមុនឃុំនេះ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាគ្មានមកពីគណបក្សសម រង្ស៊ីទេ ឥឡូវនេះ បានទទួល១ អាសនៈ។
ប្រហែលជាបញ្ហានេះហើយ ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង ហើយមានការភ័យខ្លាច ទើបហាមប្រាម មិនឲ្យគណបក្សប្រឆាំង ចូលរួមក្នុងបញ្ហាទំនាស់ដីធ្លី។ ករណីនេះ រដ្ឋាភិបាលចង់យកជ័យជម្នះតែម្នាក់ឯង និងប្រជាប្រិយភាពខ្លួនឯង។
សូម ជូនករណីសិក្សាមួយ៖ ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន១៣ គ្រួសារ នៅភូមិធ្នង់ ឃុំ កណ្តោល ស្រុកបទុមសាគរ បានកាន់ កាប់ប្រើប្រាស់ដីភូមិ និងដីចម្ការ តាំងពីដូនតារបស់ខ្លួនគឺតាំងពីមុនឆ្នាំ១៩៧០ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ពួកគេបានដាំដំណាំមានដូចជាដូង ស្វាយ ស្វាយចន្ទី ខ្នុរ ចេក ត្របែក ទៀប ជាដើម។
រយៈពេលនៃការកាន់កាប់ ចាប់តាំងពី ឆ្នាំ១៩៧៩មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះមិនដែលឃើញអ្នកណាម្នាក់មកអះអាងថា ជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួននោះឡើយ។ កាលពីអំឡុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២ កន្លងមកនេះ មានក្រុមយុវជន បានចុះទៅវាស់វែងដីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្នុងភូមិនោះ ពេលនោះមានឧកញ៉ាម្នាក់ឈ្មោះ ហេង ហ៊ុយ រួមទាំងអភិបាលរងស្រុកបទុមសាគរម្នាក់ផង បានមកបង្ខំប្រជាជនទាំងចំនួន ១៣ គ្រួសារនោះឲ្យប្រគល់ដីគ្រប់ៗគ្នានូវចំណែកពាក់កណ្តាលម្នាក់ឲ្យ ទៅ ពួកគេព្រោះពួកគេ មានប្លង់តែមិនបង្ហាញឲ្យអ្នកភូមិឃើញទេ។ លោកហេង ហ៊ុយ គំរាម ប្តឹងអ្នកភូមិទាំងនោះទៅតុលាការប្រសិនបើអ្នកភូមិទាំងនោះ មិនចែកដីឲ្យគាត់ពាក់កណ្តាល ទេនោះ ។ ដោយភ័យខ្លាចពួកអ្នកភូមិក៏យល់ព្រមផ្តិតមេដៃ។ បន្ទាប់មកលោក ហេង ហ៊ុយ បានយកគ្រឿងចក្រមានត្រាក់ទ័រ២គ្រឿងមកឈូសឆាយផលដំណាំ របស់ពួកអ្នកភូមិ។ ពេលនោះអ្នកភូមិ បានចេញមករារាំង និងហាមឃាត់ ហើយបានបដិសេធលុបស្នាមមេដៃរបស់ពួកខ្លួនវិញ។
ដោយអស់ជំនឿ លើអាជ្ញាធរស្រុក ប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះទាំង១៣ គ្រួសារនោះ បានមកពឹងធ្វើអន្តរាគមន៍ ដោយសុំអង្គការ LICA DHO និងសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស ADHOC ខេត្តកោះកុងជួយពួកគាត់ដោយបានដាក់ពាក្យបណ្តឹង ទៅសាលាខេត្តកោះកុង ទៅសភាតំណាងរាស្រ្តមណ្ឌលកោះកុង និងទៅមន្ទីររៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម សុរិយោដីនិងសំណង់ ខេត្តកោះកុងកាលពីដើមខែវិច្ឆិកានេះ។
អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល មានតួនាទីគ្រាន់តែជាអ្នកឃ្លាំមើល ការអនុវត្តច្បាប់របស់អាជ្ញាធរតែប៉ុណ្ណោះ។ យើងគ្មានតួនាទីអ្វីទៅជ្រៀតជ្រែក លើកិច្ចការងាររបស់ស្ថាប័នដែលពាក់ព័ន្ធការដោះស្រាយជម្លោះដី ធ្លីរបស់រដ្ឋាភិបាលនោះឡើយ។ យើងគ្រាន់តែចង់ឲ្យអាជ្ញាធរគោរពសិទ្ធិបញ្ចេញមតិរបស់អ្នកកាន់ កាប់ដីធ្លី ធ្វើការដោះស្រាយជម្លោះដោយមានតម្លាភាព មានយុត្តិធម៌ និងឈរលើផលប្រយោជន៍របស់ជនរងគ្រោះ។ យើងអបអរសាទរ ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលពិតជាមានសុច្ឆន្ទៈ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ចប់វិបត្តិទំនាស់វិវាទដីធ្លីបច្ចុប្បន្ន ដោយឈរលើគោលការណ៍ ច្បាប់ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងរកផលប្រយោជន៍ដល់ជនរងគ្រោះ គ្មានការគាបសង្កត់ និងបង្ខិតបង្ខំឲ្យទទួលយកដំណោះស្រាយដោយអយុត្តិធម៌៕(postkhmer)
ពីខ្ញុំ អ៊ិន គង់ជិត អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូប្រចាំខេត្តកោះកុង